با اصطلاحات تخصصی در زمینه فولاد آشنا شویم

استفاده از انواع محصولات فولادی در صنایع مختلف باعث شده تا بسیاری به دنبال شناخت بهتری از محصولات و اصطلاحات مختلف در این عرصه باشند. زمانی که انواع محصولات و فرآورده‌ ها یا فرآیندهای مرتبط با فولاد را بشناسیم، در زمان خرید یا استفاده از آنها به مشکلات کمتری بر می‌ خوریم. از طرفی می‌ بینیم افرادی که به تازگی وارد عرصه فولاد یا صنایع فلزی شده‌ اند، اطلاعات محدودی در این زمینه دارند و همین باعث بروز مشکلات مختلف برای این افراد خواهد شد. در این مطلب از سایت فولاد پایتخت می‌ خواهیم با اصطلاحات تخصصی در زمینه فولاد آشنا شویم و توضیحات مختصری را در خصوص هر کدام از آنها با شما به اشتراک بگذاریم.

مواد اولیه در صنعت فولاد

بیلت یا شمشال

برای تولید محصولات فولادی گوناگون مانند میلگرد، تسمه و… نیاز به مواد اولیه داریم که شمشال به عنوان اصلی ترین ماده اولیه در این عرصه شناخته می‌ شود. این محصولات با نام علمی CCM شناخته می‌ شوند و سطح مقطع آنها که به شکل دایره یا سطح مقطع مربعی توپر است معمولاً قطری کمتر از ۲۳۰ سانتی متر مربع دارد. به طور کلی می‌ توانیم بگوییم که دو نوع شمشال با نامهای 5SP و 3SP وجود دارند از بین این محصولات نوع اول انعطاف پذیری پایین‌ تری دارد و از همین رو در شرایط خاصی مورد استفاده قرار می‌ گیرد. اما نوع دوم دارای خاصیت شکل پذیری و انعطاف پذیری بالاتری است که باعث می‌ شود امکان اعمال نیرو‌های پیچشی، خمشی و کششی به آن بیشتر شود.

شمشه یا بلوم

شمشه یا بلوم به قطعات آهنی گفته می‌ شود که به صورت دایره‌ ای توپر یا مقاطع مربعی تولید و وارد بازار می‌ شوند. تفاوت آنها با شمشال این است که سطح مقطع این محصولات معمولا بیشتر از ۲۳۰ سانتی متر مربع است و در بازار آنها را با نام شمش فابریک نیز می‌ شناسند. شمشه یا بلوم به عنوان ماده اولیه برای ساخت انواع ریل، میلگرد، نبشی، ناودانی، قوطی، تیرآهن و… مورد استفاده قرار می‌ گیرد.

شمش

شمش ها معمولاً دارای سطح مقطع ذوزنقه‌ ای شکل هستند و طول آنها نیز کمتر از ۲ متر است. این محصولات را با نام انگلیسی ingot نیز می‌ شناسند و در هیچ کدام از صنایع به صورت مستقیم مورد استفاده قرار نمی‌ گیرند، بلکه ماده اولیه برای تولید سایر محصولات فولادی هستند. تولید شمش در این ابعاد و سطح مقطع باعث می‌ شود امکان حمل و نقل آنها راحت‌ تر شود و از طرفی بتوانیم به راحتی آنها را انبار کنیم. در صنایع فولادی به طور کلی دو نوع شمش وجود دارد که عبارتند از شمش نوردی و شمش ریخته گری؛ هر کدام از این محصولات در شرایط خاصی مورد استفاده قرار می‌ گیرند.

اسلب یا تختال

اسلب یا تختال یکی از محصولاتی است که برای تولید لوله‌ هایی با طول زیاد، صفحات فولادی، انواع ورق فولادی و… کاربرد دارد. ضخامت این محصولات در حدود ۲۳۰ میلیمتر است و شکل ظاهری آنها به صورت مستطیلی با ابعاد ۱.۲۵ در ۱۲ متر است. برای تولید تخت معمولاً دو روش اصلی در نظر گرفته می‌ شود که یکی از آنها نورد گرم شمش و دیگری ریخته گری پیوسته است. هر کدام از این محصولات در شرایط خاصی کاربرد خواهند داشت و بسته به نیاز خود باید سراغ گزینه مناسب برویم.

سنگ آهک

در صنایع تولید فولاد برای فرآوری سنگ آهن، از سنگ آهک استفاده می‌ شود. این محصولات را درون کوره‌ ها می‌ ریزند تا به انجام عملیات حرارتی به بهترین نحو ممکن کمک کند. استفاده از آهک باعث می‌ شود تا ناخالصی‌ های مختلفی مانند گوگرد، فسفر و سیلیس از بین بروند و کیفیت فولاد تولید شده در نهایت بهبود یابد. زمانی که ریز دانه‌ های سنگ آهن به همراه آهک درون کوره‌ ها قرار می‌ گیرند، امکان تبدیل حرارتی و افزایش گرما در آنها وجود دارد و همین باعث سریعتر شدن روند استخراج آهن از سنگ خواهد بود. از همین رو در روند تولید آهن می‌ توان سنگ آهک را به عنوان یک کاتالیزور معرفی کرد.

بندیل

بندیل به نوعی از بسته بندی گفته می‌ شود که به شکل نوار فلزی تولید و به بازار وارد می‌ شود. از این محصولات برای بسته بندی انواع شمش، انواع لوله و سایر محصولاتی که دارای قطر و طول مشخصی هستند استفاده می‌ کنند. ویژگی‌ های مکانیکی این محصولات باید مناسب باشند تا روند به کارگیری آنها برای بسته‌ بندی صنایع فلزی گوناگون بدون هیچ مشکلی انجام شود.

خصوصیات مکانیکی فولاد خوش تراش

هر کدام از بندیل‌ ها بسته به اندازه و نوع محصول مورد نظر شما با شرایط خاصی توسط کارخانه تولید می‌ شوند. همچنین در بسیاری از موارد می‌ بینیم که یک بسته بندی از انواع محصولات آهنی مختلف مانند میلگرد را با نام بندیل شناسایی می‌ کنند. از این رو هر کدام از بندیل ها بسته به محتویات درونش، دارای وزن مشخصی هستند که برای به دست آوردن آن باید تعداد شاخه‌ های موجود در بندیل به دست آورید و وزن کل را تقسیم به تعداد شاخه‌ ها کنید.

آشنایی با انواع ورق فولادی

انواع ورق در صنایع فولادی کاربرد بسیار گسترده‌ ای دارند و در ادامه مهمترین آنها را خدمت شما معرفی خواهیم کرد.

کلاف ورق یا کویل

تولید محصولات فولادی به شکل ورق باعث می‌ شود تا روند انبار کردن و جابجایی آنها برای ما بسیار ساده شود. برای تولید این محصولات از دستگاه تنش ریلی استفاده می‌ کنند که می‌ تواند ورق را به دو صورت کلاف پیچ‌ مرکزی و کلاف پیچیده سطحی در اختیار ما قرار دهد. در یک حالت کلی می‌ توان گفت که وقتی محصولات فولادی مانند ورق یا تسمه را در معرض پیچ خوردگی قرار می دهیم اقدام به تولید کویل کرده‌ ایم.

ورق فابریک

این نمونه از ورق دارای ابعاد و اندازه مشخصی است که توسط کارخانه تولید می‌ شود و بدون انجام هرگونه برشکاری آنها را تحویل مشتری خواهند داد. از آنجایی که هیچگونه برشکاری روی این ورق انجام نشده می‌ بینیم که در آنها هیچ لبه‌ ای مشاهده نمی‌ شود و همچنین ابعاد آنها نیز بسیار دقیق است.

ورق برش خورده

این محصولات طبق استانداردهای خاصی و بر اساس سفارش مشتری در کارخانه تولیدکننده برش می‌ خورند و موارد استفاده خاص خود را دارند.

انواع محصولات فولادی

فولاد خوش تراش

فولاد خوش تراش یکی از انواع محصولات فولادی است که با نام فولاد اتومات نیز شناسایی می‌ شود. ترکیبات استفاده شده در درون این محصولات به گونه‌ ای هستند که به آنها اجازه می‌ دهند قابلیت فرم پذیری بالا و انعطاف پذیری مناسب داشته باشند. از همین رو می‌ بینیم در زمان ماشینکاری یا برش این نمونه از فولاد فشار کمتری به دستگاه‌ ها وارد می‌ شود و از طرفی شکل پذیری آنها برای ما راحت‌ تر خواهد بود.
قدرت ماشینکاری بالای این محصولات به ما اجازه می‌ دهد تا بدون تلفات زیاد به راحتی قطعات مورد نظر خود را با دقت کافی تراش دهیم. این محصولات را در دسته آلیاژهای کم کربن فولادی قرار می‌ دهند.

خاموت

خاموت که با نام میلگرد عرضی نیز شناخته می‌ شود به قسمتی از یک شاخه میلگرد می‌ گویند، چون آن را خم کرده و با استفاده از آن میلگردهای طولی را مهار می‌ کنند. استفاده از خاموت باعث می‌ شود تا مقاومت در برابر نیروهای پیچشی و برشی بیشتر شود.

پروفیل

به انواع محصولات فولادی که دارای سطح مقطع ثابت و طول بالایی هستند، پروفیل گفته می‌ شود. انواع محصولات فولادی مانند پروفیل‌ های درب و پنجره، تیرآهن، نبشی، انواع لوله فولادی و قوطی‌ ها را در این دسته قرار می‌ دهند.

روش های بهبود فولاد خوش تراش

فولاد اندود شده

برای محافظت از قطعات فولادی یا پروفیل‌ های مختلف از پلاستیک یا رنگ استفاده می‌ کنند. همچنین در مواردی با استفاده از فلز روی، روند گالوانیزاسیون را انجام می‌ دهند که به بهبود کیفیت سطحی فولاد و مقاومت بیشتر آن در برابر زنگ زدگی و خوردگی می‌ انجامد.

آشنایی با اصطلاحات انواع آهن

قراضه آهن

محصولات آهنی مختلف تولید شده که دارای مشکلاتی هستند و یا قبلاً مورد استفاده قرار گرفته و الان کارایی ندارند را با نام قراضه می‌ شناسند. انواع آهن قراضه را مجددا وارد چرخه تولید کرده و با استفاده از آن اقدام به تولید سایر محصولات فولادی می‌ کنند.

آهن خام

بعد از اولین مراحل فرآوری، سنگ آهن خام تولید می‌ شود که درون آن ۹۰ درصد عنصر آهن خام و ۱۰ درصد عناصری مانند کربن، فسفر، منگنز و سیلیسیوم هستند.

آهن اسفنجی

زمانی که در کارخانه‌ ها مستقیماً سنگ آهن جامد را تبدیل به شمش آهن می‌ کنند، آهن اسفنجی به دست می‌ آید که باید مجدداً درون مراحل مختلف تولید محصولات فولادی قرار گیرد و فرآوری شود.

آهن مشکی

محصولات آهنی که به تازگی تولید شده‌ اند و هیچگونه رنگی بر روی آنها قرار نگرفته را با نام آهن مشکی می‌ شناسند.

انواع خواص عملیات بر روی فولاد

 کوئنچ کردن

یکی از عملیات حرارتی که برای بهبود ویژگی‌ های فیزیکی انواع فولاد استفاده می‌ شود، کوئنچ کردن می‌ باشد. در این روش قطعات فولادی مورد نظر را بالاتر از دمای بحرانی حرارت می‌ دهند و آنها را گرم می‌ کنند تا به دمای مناسبی برسند. بعد از حفظ قطعه در این دما آن را به سرعت توسط آب نمک، محلول‌ های پلیمری، روغن سرد و…  سرد می‌ کنند تا به این صورت ویژگی‌ های فیزیکی آنها بهبود یابد.

در بسیاری از موارد می‌ بینیم که بعد از انجام فعالیت‌ هایی مانند ریخته گری، برشکاری، جوشکاری و… قطعات ویژگی‌ های فیزیکی مناسب خود را از دست می‌ دهند که عملیات حرارتی کوئنچ باعث می‌ شود تا بتوانیم این خواص را دوباره به قطعات فولادی بازگردانیم یا آنها را بهبود ببخشیم.

ریخته گری

به روند فرم دهی فلز مذاب درون قالب‌ های خاص ریخته گری گفته می‌ شود که روش‌ های مختلفی برای انجام آن وجود دارد. بعد از سرد شدن قطعات ریخته گری شده شاهد تولید قطعات فولادی خاص متناسب با نیاز خود خواهیم بود.

خاصیت جوش پذیری

انواع مختلف فولاد دارای پارامترهای مختلفی مانند میزان تنش‌ های جوش، ضخامت و ترکیبات شیمیایی متفاوتی هستند که روی روند جوشکاری آنها می‌ تواند تاثیر زیادی داشته باشد. زمانی که می‌ گوییم یک فولاد دارای خاصیت جوش پذیری بالاست، یعنی امکان جوشکاری راحت بر روی آن وجود خواهد داشت. همچنین انواع محصولاتی که دارای جوش پذیری پایین‌ تری هستند، در زمان جوشکاری دچار تغییر بافت یا ترک خوردگی می‌ شوند که گزینه‌ های مناسبی برای ما نخواهند بود.

آشنایی با اصطلاحات بازار فولاد

بازار رو به بالا

در شرایطی که قیمت انواع فراورده‌ های آهنی در حال افزایش باشد می‌ گوییم بازار رو به بالاست.

جدول اشتال

در جدول اشتال بر اساس اعداد و علائم اختصاری اطلاعاتی مانند سطح مقطع و مساحت پروفیل‌ های فولادی گوناگون ذکر شده است.

تهاتر

در زمان اجرای پروژه‌ های ساختمانی یا شرایطی که بازار دچار رکود زیادی شده است، مشتریان می‌ توانند با استفاده از تهاتر با پرداخت هزینه نقدی کمتر، محصولات فولادی مورد نظرشان را در اختیار داشته باشند. هدف اصلی برای انجام این کار، کمک به اجرای پروژه‌ های ساختمانی بزرگ و رونق کسب و کارهای مختلف است.

سخن نهایی

در این مطلب متخصصین ما در سایت فولاد پایتخت سعی کردند تا توضیحات کاملی را با شما در میان بگذارند تا به این صورت بتوانیم با اصطلاحات تخصصی در زمینه فولاد آشنا شویم. البته نباید فراموش کنید که پیشرفت روز افزون تکنولوژی باعث ورود اصطلاحات جدید به این عرصه می‌ شود. از طرفی بسیاری از علامت‌ های اختصاری و نمادها را باید به صورت جداگانه بشناسید. پیشنهاد می‌ شود در صورتی که سوالی برای شما در این زمینه باقی مانده است، با متخصصین ما تماس بگیرید و راهنمایی‌ های لازم را از آنها دریافت کنید.

سوالات متداول